به گزارش دنیای نفت و قیر، صنعت جهانی کشتیرانی در حال عبور از دوره‌ای پر از ابهام و عدم اطمینان است؛ دوره‌ای که در آن مسیرهای کلیدی تجارت دریایی با تهدید مواجه شده‌اند و اقتصادهای بزرگ نشانه‌هایی از شکنندگی بروز داده‌اند. تنش‌ها در مناطق راهبردی دریایی از جمله تنگه هرمز و دریای سرخ، روند انتقال انرژی و حمل‌ونقل کالا را مختل کرده‌اند، و تحریم‌های جاری و تعرفه‌های در حال تغییر، فضای تجارت جهانی را پیچیده‌تر کرده‌اند. این تحولات در شرایطی رخ می‌دهند که روند بهبود اقتصادی آسیا، به‌ویژه چین، کندتر از حد انتظار بوده و همین مسئله چشم‌انداز بخش‌های مختلف کشتیرانی از جمله نفتکش‌ها، کشتی‌های فله‌بر خشک، کانتینری و گازی را تحت تأثیر قرار داده است.
بررسی وضعیت بازار نفتکش‌ها
بازار نفتکش‌ها در حال حاضر با نوسانات قابل‌توجهی مواجه است؛ نوساناتی که عمدتاً ناشی از تغییر مسیرهای تجارت نفت در پی درگیری‌های منطقه‌ای و تحریم‌ها، به‌ویژه تهدیدات پایدار در دریای سرخ و محدودیت‌های اتحادیه اروپا بر نفت خام روسیه هستند. این الگوهای جدید حمل‌ونقل بلندمسافت به رشد تقاضای تن‌مایل کمک کرده‌اند، اما ورود کشتی‌های جدید با بهره‌وری سوخت بالا و کاهش تدریجی مصرف جهانی نفت، تأثیر این رشد را کاهش داده‌اند.
در حالی که جریان نفت خام میان قاره‌ها به حفظ تقاضا کمک می‌کند، چالش‌های ساختاری بلندمدت نظیر گسترش فناوری‌های برقی و تغییر الگوهای مصرف انرژی، آینده رشد پایدار این بخش را با ریسک مواجه کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود ناوگان نفتکش‌ها در سال‌های آتی با سرعتی بیش از رشد تقاضا گسترش یابد؛ این امر عمدتاً به دلیل نرخ پایین اسقاط کشتی‌ها و فعالیت بالای ساخت‌وساز است. با این حال، مقررات بین‌المللی مرتبط با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و اهداف اقلیمی می‌توانند از سرعت این گسترش بکاهند.
آسیا همچنان نقش محوری در تجارت جهانی نفت ایفا می‌کند، اما عواملی مانند تورم، تغییرات در الگوی مصرف و ضعف اقتصاد کلان در منطقه، الگوهای سنتی تقاضا را دستخوش تغییر کرده‌اند.
چشم‌انداز بازار کشتی‌های فله‌بر خشک
بازار فله‌برهای خشک به دلیل کاهش سفارشات ساخت کشتی در سال‌های اخیر از توازن نسبی بین عرضه و تقاضا بهره‌مند شده است. با این حال، کاهش واردات مواد خام به چین – در نتیجه چالش‌های اقتصادی این کشور به‌ویژه در بخش املاک و صادرات – تقاضا را در این بخش با تردید مواجه کرده است.
انتظار می‌رود در آینده مسیرهای تجاری جدیدی، نظیر افزایش صادرات سنگ‌آهن از گینه پس از بهره‌برداری از معدن سیماندو، به رشد تقاضا کمک کنند. همچنین تداوم خطرات در مسیرهای دریایی اصلی ممکن است روند تغییر مسیر کشتی‌ها را پایدار نگاه دارد و از این طریق، با افزایش حجم تن‌مایل، از نرخ‌های حمل حمایت کند.
تحولات بازار کشتیرانی کانتینری
پس از عملکرد قدرتمند بازار کانتینری در اوج اختلالات تجارت جهانی، این بخش اکنون وارد مرحله‌ای از اصلاح و تعدیل شده است. افزایش ظرفیت ناوگان از سرعت رشد تقاضای حمل پیشی گرفته و این امر به‌تدریج موجب کاهش نرخ‌های حمل و افزایش تعداد کشتی‌های بدون بار شده است.
توسعه ناوگان در سال‌های اخیر قابل‌توجه بوده و پیش‌بینی می‌شود رشد سالانه بالایی در میان‌مدت ادامه یابد. بخش بزرگی از سفارش‌های اخیر مربوط به کشتی‌های بزرگ‌تر بوده و این امر نسبت سفارش به ناوگان فعال را به بالای ۳۰ درصد رسانده است. با این حال، با توجه به بالا بودن هزینه ساخت و محدودیت ظرفیت در کارگاه‌های کشتی‌سازی، سرعت سفارش‌های جدید کاهش یافته است.
اگرچه اسقاط کشتی‌های قدیمی در سطح پایینی باقی مانده، اما انتظار می‌رود با کاهش نرخ‌های حمل، این روند – به‌ویژه در کشتی‌های کوچک‌تر و کم‌بازده – افزایش یابد.
عملکرد بخش کشتیرانی گازی
در بخش حمل گاز، تولید گاز مایع (LPG) در ایالات متحده همچنان در حال افزایش است، اگرچه رشد صادرات به‌طور موقت به دلیل محدودیت‌های زیرساختی در پایانه‌ها کند شده است. با این حال، توسعه ظرفیت‌های صادراتی در آینده احتمالاً جریان تجارت را دوباره تقویت خواهد کرد.
ناوگان VLGC و VLAC با سرعت زیادی گسترش یافته‌اند، که اکنون با وجود تقاضای قوی، فشار مضاعفی بر درآمدهای حمل وارد کرده است. به دلیل جوان بودن اکثر کشتی‌های این بخش، نرخ اسقاط همچنان پایین مانده است.
در حالی که کشتی‌های متوسط حمل LPG در حال افزایش‌اند، بخش کشتی‌های کوچک‌تر با کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش نرخ خروج از ناوگان روبروست. پیش‌بینی می‌شود درآمد این بخش در سال‌های آینده نوساناتی داشته باشد؛ با افت کوتاه‌مدت، بهبود موقتی، و سپس فشار مجدد ناشی از مازاد ظرفیت.
در تجارت گازهای پتروشیمی، عرضه بیش از تقاضا و ضعف در بازار، به‌ویژه در بستر تنش‌های تجاری میان اقتصادهای بزرگ، باعث محدودیت در رشد شده است. با این حال، رشد تجارت درون‌آسیایی و احتمال بهبود اقتصادی در منطقه می‌تواند در میان‌مدت به احیای نسبی حجم حمل منجر شود.
جمع‌بندی
صنعت جهانی کشتیرانی در حال تجربه بازتعریفی بنیادین بر اساس اختلالات زنجیره تأمین، دگرگونی مسیرهای تجاری و تحولات الگوهای مصرف انرژی است. هر بخش با سرعت و مسیر خاص خود در حال سازگاری با این تحولات است، اما در مجموع، بی‌ثباتی بازار و فشار برای بهره‌وری بیشتر، چالش‌های مشترک این صنعت پیچیده جهانی محسوب می‌شوند.
