صنعت جهانی کشتیرانی با کمبود قابل‌توجه دریانوردان واجد شرایط روبه‌رو است. این مشکل باعث بروز مسائلی از جمله رزومه‌های جعلی، افزایش تصادفات دریایی و بالا رفتن هزینه‌های حمل‌ونقل شده است.
یکی از کاپیتان‌های یک شرکت کشتیرانی چندملیتی که خواست نامش فاش نشود، گفت: «این کمبود بسیار شدید است. من به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار گرفته‌ام زیرا نمی‌توانم خدمه مناسبی پیدا کنم.»
Rhett Harris، تحلیل‌گر ارشد در شرکت Drewry، توضیح داد که با وجود افزایش قابل‌توجه تعداد کشتی‌ها در سال‌های اخیر، تعداد افراد آموزش‌دیده متناسب با این رشد افزایش نیافته است. به همین دلیل، شرکت‌ها مجبورند افرادی با تجربه کمتر از حد مطلوب را استخدام کنند. او تأکید کرد که افسران ارشد و مهندسان بیشتر از افسران عرشه کمیاب هستند.
عوامل مؤثر بر بحران
تحولات ژئوپلیتیکی این وضعیت را بدتر کرده‌اند. جنگ روسیه و اوکراین و حملات حوثی‌ها در دریای سرخ عرضه دریانوردان ماهر را مختل کرده است. به گفته Daejin Lee، رئیس تحقیقات جهانی در FertiStream، هر دو کشور از تأمین‌کنندگان اصلی نیروی انسانی مجرب در صنعت دریانوردی بودند. پیش از تهاجم روسیه به اوکراین در سال 2022، دریانوردان روسی و اوکراینی حدود 15 درصد از نیروی کار جهانی را تشکیل می‌دادند؛ موضوعی که توسط اتاق بین‌المللی کشتیرانی (ICS) گزارش شده است.
ICS پیش‌بینی کرده است که تا سال 2026 ممکن است کمبودی جهانی برابر با 90 هزار دریانورد آموزش‌دیده وجود داشته باشد. این سازمان از دولت‌ها خواسته است تا استراتژی‌های ملی برای مقابله با این مشکل اتخاذ کنند. ICS تأکید کرد: «برای رفع این کمبود، باید فعالانه نیروی کار متنوع‌تری جذب کنیم.» این کمبود یکی از چالش‌های حیاتی صنعت کشتیرانی به شمار می‌رود.
علاوه بر این، حملات حوثی‌ها و سایر تهدیدات امنیتی باعث خطرناک‌تر شدن کار در دریا شده و افراد بیشتری را از انتخاب شغل دریانوردی منصرف کرده است.
کاهش محبوبیت حرفه دریانوردی
Henrik Jensen، مدیرعامل شرکت Danica Crewing Specialists، گفت که بسیاری از متخصصان دریانوردی اکنون به مشاغل خشکی روی آورده‌اند، درحالی‌که نسل‌های جوان‌تر علاقه‌ای به انتخاب این حرفه ندارند.
Lee از FertiStream توضیح داد: «در گذشته، دستمزدهای بالا دریانوردی را از نظر مالی جذاب می‌کرد. اما اکنون جوانان به تعادل میان کار و زندگی اهمیت بیشتری می‌دهند و نمی‌خواهند مدت طولانی از خانه دور باشند.»
برای نسل جوان که به اینترنت عادت کرده است، کمبود ارتباط دائمی در دریا نیز یک عامل بازدارنده است. Harris اشاره کرد که شرکت‌های کشتیرانی برای مقابله با این موضوع، امکاناتی نظیر سالن‌های ورزشی و گزینه‌های سرگرمی را در کشتی‌ها بهبود داده‌اند و قراردادهای کوتاه‌تر بین دو تا چهار ماه ارائه می‌کنند.
افزایش رزومه‌های جعلی و خطرات موجود در کشتی
با رقابت شرکت‌ها برای جذب تعداد محدودی از نیروهای ماهر، آن‌ها دستمزدها را افزایش داده‌اند تا متقاضیان بیشتری جذب کنند. اما این امر افراد غیرمتخصص را ترغیب کرده تا با ارائه رزومه‌های جعلی، تجربه خود را بیش از حد واقعی نشان دهند و به جایگاه‌های بالاتری دست یابند.
Jensen گزارش داد: «بسیاری از افراد برای گرفتن شغل و حقوق بهتر، رزومه خود را دستکاری می‌کنند.» او پس از بررسی سوابق افراد با کارفرمایان قبلی، هزاران رزومه جعلی شناسایی کرده است.
عواقب این وضعیت جدی است. یک کاپیتان کشتیرانی اعتراف کرد که اغلب مجبور به اخراج خدمه‌ای می‌شود که توانایی‌های آن‌ها با ادعاهایشان مطابقت ندارد. او اظهار داشت: «استانداردها در حال کاهش هستند زیرا شرکت‌ها به‌طور ناامیدانه به دنبال هر فردی با مجوز هستند.»
کمبود نیرو همچنین باعث شده است که دریانوردان فعلی قراردادهای طولانی‌تری را با استراحت‌های کم کار کنند. این امر به خستگی، مشکلات روحی و حتی حوادث منجر شده است. بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2024 توسط دانشگاه جهانی دریانوردی انجام شد، بیش از 93 درصد از دریانوردان شرکت‌کننده در نظرسنجی، خستگی را مهم‌ترین نگرانی ایمنی خود عنوان کردند و 78 درصد گفتند که در طول قراردادهای خود هیچ‌گاه یک روز کامل استراحت نداشته‌اند.
تأثیر بر تجارت جهانی و هزینه‌ها
طبق گزارش سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل متحد، حمل‌ونقل دریایی بیش از 80 درصد از تجارت جهانی را از نظر حجم جابه‌جا می‌کند. کمبود خدمه می‌تواند باعث تأخیر کشتی‌ها در بنادر و اختلال در زنجیره تأمین شود. Subhangshu Dutt، مدیر اجرایی Om Maritime، در این رابطه هشدار داد.علاوه بر این، افزایش دستمزد دریانوردان که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های عملیاتی را تشکیل می‌دهد، احتمالاً نرخ‌های حمل‌ونقل را در سطح بالایی نگه می‌دارد. Lee اشاره کرد که این امر می‌تواند فشارهای تورمی را افزایش دهد.
