به گزارش دنیای نفت و قیر، بخش جهانی دریانوردی در دوره‌ای از آشفتگی عمیق قرار گرفته است؛ چراکه مسیرهای تجاری بین‌المللی بیش از پیش درگیر اصطکاک‌های سیاسی و منازعات اقتصادی شده‌اند. پژوهش جامع منتشرشده از سوی United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) نشان می‌دهد که اعمال تعرفه‌های تازه و گسترش درگیری‌های منطقه‌ای، سطح بی‌سابقه‌ای از عدم اطمینان را برای شبکه‌های کشتیرانی و زنجیره‌های تأمین جهانی رقم زده است.
این گزارش تأکید می‌کند که فضای کلی تجارت جهانی شکننده‌تر از دهه‌های گذشته شده است. کاهش تولید صنعتی در اقتصادهای پیشرفته، همراه با افت تقاضای چین برای مواد خام، سبب شد UNCTAD پیش‌بینی خود از رشد تجارت دریایی در سال آینده را بازنگری کند. برآورد جدید حاکی از آن است که تجارت دریابرد در مجموع تنها ۰٫۵ درصد در سال افزایش خواهد یافت، در حالی‌که بخش کانتینری عملکرد اندکی بهتر خواهد داشت و حدود ۱٫۴ درصد رشد را تجربه می‌کند.
عامل اصلی این بی‌ثباتی نه صرفاً کندی اقتصاد جهانی، بلکه پیامدهای مخرب تغییرات سیاستی است. اعمال تعرفه‌های تازه از سوی قدرت‌های بزرگ، مسیرهای تجاری دیرینه را از هم گسسته و موجب تغییر جهت کشتی‌ها و طولانی شدن زمان تحویل کالاها شده است. این تحولات به باور سازمان ملل، تغییرات موقت نیستند بلکه نشانه دگرگونی ساختاری در سازوکار تجارت دریایی محسوب می‌شوند.
یکی از ملموس‌ترین جلوه‌های این وضعیت، دگرگونی مسیرهای ناوبری است. جنگ اوکراین دریای سیاه را به منطقه‌ای پرخطر بدل کرده، در حالی‌که درگیری‌های خاورمیانه بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی را ناگزیر ساخته مسیر طولانی دماغه امید نیک را جایگزین دریای سرخ کنند. این تغییر، علاوه بر افزایش هزینه‌ها، زمان حمل‌ونقل را نیز به‌شدت طولانی کرده و پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای به همراه آورده است. همزمان، تشدید تنش میان ایران و اسرائیل نیز تنگه هرمز ـ که بیش از یک‌سوم صادرات نفت دریابرد جهان از آن عبور می‌کند ـ را در معرض تهدیدهای فزاینده قرار داده است.
«ربکا گرینسپن» دبیرکل UNCTAD با اشاره به اهمیت این تحولات یادآور شد که از زمان انسداد کانال سوئز در سال ۱۹۶۷ تاکنون، جهان شاهد چنین وقفه‌های طولانی در شریان‌های تجارت بین‌المللی نبوده است. او تأکید کرد که فعالان بخش دریانوردی باید به‌طور بنیادین عملیات خود را بازنگری کنند و با بازآفرینی راهبردهای لجستیکی، در برابر ناامنی‌های ژئوپلیتیکی فزاینده مقاومت نشان دهند.
نکته برجسته دیگر، تغییر جغرافیای تجارت است. میانگین مسافت سفرهای دریایی از ۴۸۳۱ مایل در سال ۲۰۱۸ به ۵۲۴۵ مایل در ۲۰۲۴ افزایش یافته است. این تغییر نشان می‌دهد که «فاصله» دیگر تنها مفهومی جغرافیایی نیست، بلکه بازتابی از واقعیت‌های ژئواکونومیک است. افزایش زمان سفرها و تغییر مسیرهای تجاری، اکنون ساختار هزینه‌ها و استراتژی‌های تجاری شرکت‌های حمل‌ونقل را در سراسر جهان دگرگون کرده است.
با نگاه به آینده، انتظار می‌رود تجارت دریابرد در میان‌مدت روندی بهبود یافته را تجربه کند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که طی سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰، تجارت دریابرد به‌طور متوسط سالانه حدود ۲ درصد رشد خواهد کرد و بخش کانتینری نیز با رشد ۲٫۳ درصدی اندکی بهتر عمل می‌کند. با این حال، این چشم‌انداز مثبت همچنان به‌شدت در برابر مداخلات سیاستی، تنش‌های ژئوپلیتیکی و تغییرات غیرقابل‌پیش‌بینی در تقاضای جهانی آسیب‌پذیر خواهد بود.
در نهایت، پیام اصلی گزارش روشن است: صنعت کشتیرانی وارد عصری تازه شده که در آن تاب‌آوری، انعطاف‌پذیری و دوراندیشی راهبردی عامل اصلی موفقیت خواهد بود. دیگر نمی‌توان بر فرضیات سنتی درباره مسیرهای پایدار تجاری، تقاضای قابل پیش‌بینی و رشد یکنواخت تکیه کرد. برعکس، شرکت‌های کشتیرانی و دولت‌ها باید خود را برای جهانی آماده کنند که در آن اقتصاد و سیاست به شکلی جدایی‌ناپذیر در هم تنیده‌اند.
