به گزارش دنیای نفت و قیر، قیر، مادهای که سالها بهعنوان جزء پنهان و کماهمیت جادهسازی تصور میشد، در اواخر سال ۲۰۲۵ دوباره به یکی از عناصر کلیدی توسعه زیرساختی جهان تبدیل شد. این مادهی سیاهرنگ که همیشه در سایه بزرگراهها، پلها و سازههای عظیم دیده میشد، اکنون یک تحول آرام اما بسیار عمیق را پشت سر گذاشته است؛ تحولی که از ترکیب فناوری جدید، مهندسی دقیق، و سازگاری با تغییرات اقلیمی شکل گرفته و مسیر ساختوساز را در بسیاری از نقاط جهان تغییر داده است. قیر دیگر آن مادهی ساده و خام گذشته نیست؛ بلکه به یک محصول مهندسیشده تبدیل شده که بخش بزرگی از شبکههای حملونقل مدرن بر دوش آن قرار گرفته است.
در آسیا و خاورمیانه، پروژههای عمرانی بزرگی که در ماههای پایانی سال ۲۰۲۵ در حال اجرا یا اتمام بودند، نشان میدادند که کشورها بهطور هماهنگ به سمت استفاده از قیرهای پیشرفته و مقاوم حرکت میکنند. مناطق متنوعی با شرایط آبوهوایی کاملاً متفاوت ــ از مناطق پرباران تا بیابانهایی با دمای بالای ۵۵ درجه ــ به مصالح قیری جدیدی روی آوردند که برای تحمل گرمای شدید، رطوبت بالا، بار ترافیکی سنگین و سیکلهای فشرده باران و خشکسالی طراحی شدهاند. این قیرهای جدید با افزودنیهای پلیمری، پایدارکنندههای دمایی و ترکیبات نانو تقویت شدهاند تا بتوانند در برابر شیارشدگی، ترکخوردگی و فرسایش مقاومت کنند؛ ویژگیهایی که برای جادههای امروزی حیاتی است.
چین در میان کشورهای آسیایی، نمونه برجسته این تغییر بود. گزارشهای اواخر پاییز ۲۰۲۵ در چندین استان این کشور نشان میدادند که بزرگراهها، پلهای مرتفع، و مسیرهای بینشهری با قیرهای بسیار غلیظ و پایدار ساخته میشوند؛ قیرهایی که برای تحمل دمای بالا، ترافیک سنگین و اختلاف دمای شدید بین شب و روز طراحی شدهاند. گروههای عمرانی نیز از ابزارهای جدیدی مثل نقشهبرداری حرارتی لحظهای، غلتکهای هوشمند با کنترل دما، و سیستمهای دیجیتالی پایش عملیات استفاده کردند تا حرارت قیر در تمام سطح یکسان بماند و از ایجاد «درز سرد» جلوگیری شود. این روشها نشان میدهد که زمان کار کردن بر اساس حدس و تجربه گذشته تمام شده است و صنعت آسفالتسازی اکنون وارد دوران دادهمحور و کاملاً مهندسیشده شده است.
در کشورهای خاورمیانه، بهخصوص در پروژههای جادهای بیابانی، مصالح قیری جدیدی به کار گرفته شد که در برابر نور شدید خورشید، تابش فرابنفش و اختلاف دمای ۳۰ تا ۴۰ درجهای بین شب و روز مقاوم هستند. قیرهای مورداستفاده در این مناطق دارای تثبیتکنندههای مقاوم در برابر اکسید شدن و تقویتکنندههایی برای حفظ انسجام در دمای بسیار بالا هستند. گزارشهای آبان و آذر ۲۰۲۵ نشان میدادند که این قیرها حتی در دمای ۶۰ درجه سطح آسفالت نیز دچار روانشدگی و تغییر شکل نمیشوند. این موضوع به کاهش تعمیرات، کاهش هزینههای نگهداری و بهبود کیفیت حملونقل در مسیرهای تجاری کمک میکند.
اروپا بُعد متفاوتی را به این داستان اضافه کرد. در پروژههای تونلسازی، جادههای کوهستانی و مسیرهایی که در معرض لرزشهای زمینساختی بودند، از مصالح قیری انعطافپذیر و الاستیک استفاده شد که توانایی تغییر شکل و بازگشت به حالت اولیه را دارند. این ویژگی در مناطق زلزلهخیز یا مسیرهایی که در معرض نشست زمین هستند بسیار اهمیت دارد. هدف اصلی مهندسان اروپایی تنها تحمل وزن خودروها نبود؛ بلکه ایجاد سطحی بود که بتواند با شرایط زمین واکنش هوشمندانه نشان دهد.
نکته مشترک میان تمام این تحولات، تبدیل شدن قیر از یک ماده سنتی به یک «ماده دقیق مهندسیشده» است. صنعتی که روزگاری وابسته به روشهای ثابت و ساده بود، حالا با ترکیب شیمی مدرن، دانش اقلیم، مهندسی زمین و فناوریهای دیجیتال شکل تازهای یافته است. محصول جدیدی که در سال ۲۰۲۵ در جادهها و سازهها استفاده شد، نهتنها باید بار ترافیکی را تحمل کند، بلکه باید در برابر تغییرات آبوهوایی، افزایش دما و فشار ناشی از توسعه شبکه حملونقل نیز پایدار بماند.
در کنار این تحولات، موج جدیدی از فناوریهای سازگار با محیطزیست نیز مطرح شد. بسیاری از کشورها خطوط بازیافت آسفالت را توسعه دادند و از آسفالت بازیافتی در پروژههای بزرگ استفاده کردند. همچنین فناوری آسفالت گرم که دمای تولید پایینتری دارد، باعث کاهش مصرف انرژی و کاهشانتشار گازهای آلاینده در شهرهای بزرگ شد. این تغییرات نهتنها اثرات زیستمحیطی پروژهها را کاهش میدهد، بلکه به کاهش هزینهها و افزایش عمر جادهها نیز کمک میکند.
فرهنگ عملیاتی پروژههای عمرانی نیز دگرگون شده است. امروزه غلتکها، کامیونها و دستگاههای پخش آسفالت با حسگرها و سیستمهای اندازهگیری لحظهای مجهز شدهاند. هر متر از جاده عملاً یک «فایل دیجیتال» دارد که مشخصات حرارتی، فشار، زمان اجرا و کیفیت آن ثبت شده است. این سطح از دقت به معنای افزایش عمر آسفالت، کاهش هزینههای نگهداری و افزایش کیفیت عمومی شبکههای حملونقل است.
در نهایت، تحول قیر در سال ۲۰۲۵ یک انقلاب پرهیاهو نبود؛ بلکه یک رنسانس آرام و تدریجی بود. مجموعهای از تغییرات کوچک اما پیوسته که چهره این ماده را بهطور کامل دگرگون کرد. قیری که امروز زیر چرخ خودروها، زیر قدمهای مسافران، و زیر سازههای عظیم بزرگراهها قرار دارد، محصولی هوشمندتر، مقاومتر و بسیار مهندسیشدهتر از هر دوره قبلی است.
مردم معمولاً این تغییرات را نمیبینند، اما جهانی که در آن حرکت میکنند ــ از اقتصاد گرفته تا شهرسازی و محیطزیست ــ روزبهروز وابستهتر به این مادهی سیاه و ساکت میشود؛ مادهای که اکنون یکی از پایههای آینده زیرساختهای جهان است.
