قیر اکسیده (Blown / Oxidized Bitumen) نوعی قیر پالایشگاهی است که با دمیدن هوای داغ به قیر خام یا قیر نفوذی تولید می‌شود. این فرایند باعث افزایش نقطه نرمی، کاهش نفوذ (penetration) و ایجاد خواص فیزیکی متفاوت (مانند افزایش چسبندگی، مقاومت شیمیایی و پایداری در دماهای بالا) می‌گردد.
قیر اکسیده اغلب به‌عنوان Blown Bitumen یا در برخی منابع صنعتی «Rubberized Bitumen» که علامت R در گریدها ی این نشان از دمیده شدن دارد اعدادی که در ادامه آن می آید مانند R SP/PEN یا به‌صورت R90/40 نمایش داده می‌شود: حرف R نشان‌دهندهٔ (قابلیت لاستیکی (می باشد و عدد اول نشان‌دهندهٔ نقطهٔ نرمی Softening Point ، بر حسب °C و عدد دوم نشان‌دهندهٔ درجهٔ نفوذ (Penetration at 25°C) است. برای مثال R90/40 به معنی نقطهٔ نرمی نزدیک ۹۰ °C و عدد نفوذ حدود ۴۰ است.
فرآیند تولید قیر دمیده:
قیر نفوذی یا باقی‌ماندهٔ پالایشگاه vacuum residue یا کات-بک در راکتور قرار می‌گیرد و هوای گرم (معمولاً از طریق لوله‌های پرفوریت یا نازل‌ها) با دمای مشخص به داخل آن دمیده می‌شودکه این واکنش پلیمریزاسیون رخ می‌دهد که باعث کاهش نسبت هیدروژن به کربن و تولید محصولی با نقطه نرمی بالاتر می‌شود. دمای مورد نیز محدودهٔ ۲۰۰–۳۰۰ °C گزارش شده و کنترل دقیق دما و نرخ جریان هوا جهت رسیدن به گرید های مختلف الزامی می باشد.
خواص فیزیکی و مکانیکی قیر دمیده
- نقطه نرمی (Softening point): افزایش چشمگیر نسبت به قیر نفوذی اولیه که نشان‌دهندهٔ مقاومت بهتر در برابر نرم‌شدن در دماهای بالا می باشد.
- درجه نفوذ (Penetration): کاهش یافته (سخت‌تر شدن سطحی).
- چسبندگی (Adhesion): معمولاً بهتر شده که برای کاربردهای عایق و پوشش مفید است.
- پایداری شیمیایی و مقاومت در برابر آب: افزایش می‌یابد، به همین دلیل در کاربردهای آب‌بندی و محافظت خطوط لوله محبوب است.
کاربردهای قیر اکسید شده
قیر اکسیده به‌خاطر خواص یادشده در موارد زیر کاربرد گسترده دارد:
- پوشش‌ها و عایق‌های پشت‌بام: مناسب برای لایه‌های عایق رطوبتی و باندینگ در رول‌های ایزوگام و ممبران‌ها
- کف‌سازی و مَستیک‌های صنعتی : به علت مقاومت شیمیای بالا در کف سازی های واحدهای صنعتی استفاده می شود
- پوشش خطوط لوله و ضدخوردگیپ : استفاده برای محافظت از خوردگی در خطوط نفت و گاز.
- راه‌سازی: اگرچه قیرهای دمیده به‌طور گسترده در آسفالت‌های HMA کلاسیک استفاده نمی‌شوند (به علت سختی در برخی گریدها)، ولی در بعضی مخلوط‌ها و کاربردهای ویژه کاربرد دارند.
- صنعت برق و الکترونیک: در تولید بردهای لمینیت، آب‌بندی اتصالات و کابل‌ها گاهی از قیر اکسیده بهره می‌برند.
مزایا و معایب قیر های دمیده:
مزایا: دوام بالاو مقاومت بالا در دماهای زیاد، مقاومت شیمیایی و آبی، بهبود چسبندگی و امکان استفاده در عایق‌ها و پوشش‌های محافظ.
معایب: افزایش شکنندگی یا کاهش انعطاف‌پذیری در دماهای بسیار پایین (در برخی گریدها)،
نکات فنی قبل از استفاده از قیر دمیده:
- انتخاب گرید مناسب مثلاً R85/25 یا R90/15) باید براساس نیاز پروژه (مقاومت حرارتی، خواص مکانیکی، شرایط آب و هوایی و سازگاری با مصالح دیگر) انجام شود.
- کنترل فرایند دمیدن (زمان، دما، نسبت جریان هوا) برای دستیابی به مشخصات دلخواه حیاتی است.
- قبل از کاربرد به‌ویژه در ترکیب با محصولات دیگر (رزین‌ها، افزودنی‌ها، الیاف)، آزمون‌های سازگاری انجام شود.
بیشترین صادر کنندگان و وارد کنندگان قیر اکسیده:
