بر اساس گزارش دنیای نفت و قیر، ایران دامنهٔ تخفیفهای نفت خام خود به خریداران چینی را افزایش داده است؛ بهگونهای که اکنون قیمت این محمولهها بیش از شش دلار در هر بشکه پایینتر از شاخص برنت عرضه میشود. این تغییر، نسبت به اوایل سال که فاصلهٔ قیمتی تنها سه دلار در ماه مارس و پنج دلار در ابتدای سپتامبر بود، جهشی قابل توجه به شمار میرود.
این اختلاف قیمتی در حالی رو به گسترش است که پالایشگران مستقل چین ــ مشهور به «Teapots» ــ با انبوه ذخایر نفتی دستوپنجه نرم میکنند. استان شاندونگ، که مرکز اصلی فعالیت این پالایشگاههاست، اکنون رکورددار بیشترین حجم ذخایر نفت خام در تاریخ خود شده است. این مازاد عرضه، فشار مضاعفی بر قیمتها وارد کرده و فضای دشواری را برای پالایشگران کوچک بهوجود آورده است.
در کنار این شرایط، عوامل ژئوپولیتیکی نیز بر اوضاع سنگینی میکند. مجموعهای از تحریمهای تازه ایالات متحده مستقیماً بنادر نفتی چین و چندین پالایشگاه مستقل متهم به دریافت محمولههای نفتی ایران را هدف قرار داده است. این محدودیتها موجب کاهش ارسال محمولهها به بنادر تحریمشده و دشوارتر شدن دسترسی برخی خریداران به نفت ارزان ایران شده است. دادههای ردیابی کشتیها نیز کاهش محسوس جریان محمولهها به این پایانهها در هفتههای اخیر را تأیید میکند.
با این حال، انبارهای سرشار و کمبود سهمیههای وارداتی دولتی برای پالایشگران مستقل، اثر این محدودیتها را تا حدی خنثی کرده و موجب تعمیق بیشتر تخفیف نفت ایران شده است. این وضعیت، توازن شکنندهای میان فشار تحریمها و پویاییهای بازار داخلی چین را به نمایش میگذارد.
برآوردهای تازه نشان میدهد ذخایر تجاری نفت خام در شاندونگ تا اواخر اوت به حدود ۲۹۳ میلیون بشکه رسیده که نسبت به اوایل ژوئیه حدود بیست میلیون بشکه افزایش داشته است. این رشد، شتاب بالای ذخیرهسازی را نشان میدهد؛ بهطوریکه چین در ماههای اخیر روزانه نزدیک به یک میلیون بشکه نفت به ذخایر خود افزوده است. کارشناسان پیشبینی میکنند در صورت ثبات یا کاهش بیشتر قیمت جهانی نفت، این روند انباشت میتواند تا سال ۲۰۲۶ ادامه یابد و موازنه عرضه و تقاضا در منطقه را بهطور چشمگیری دگرگون کند.
اشتیاق چین برای خرید نفت ارزان، در عین حال که فرصتی کوتاهمدت برای کاهش هزینههای پالایشگران فراهم کرده، آنان را در معرض آسیبپذیریهای تازهای نیز قرار داده است. ترکیب ذخایر انباشته، تحریمهای سختگیرانهتر و محدودیت سهمیههای وارداتی میتواند نوسانات عمیقتری را برای این بخش رقم بزند. برای ایران نیز تعمیق تخفیفها هم نشانهٔ عزم این کشور برای حفظ بازارهای صادراتی در شرایط فشار تحریمهاست و هم بیانگر خطر وابستگی فزاینده به تنها یک خریدار مسلط میباشد.